Gözyaşı Bitişik mi Ayrı mı? Siyaset Biliminin Duygusal Anatomisi
Bir siyaset bilimci olarak bazen kelimelerin ardındaki gücü, tıpkı bir devletin gizli protokollerini inceler gibi analiz ederim. “Gözyaşı” sözcüğüne baktığımda da aynı şeyi hissederim: Bu kelime yalnızca bir duygunun ifadesi değildir; aynı zamanda toplumsal bir yapının, güç ilişkilerinin ve ideolojik kodların sembolüdür.
Peki, gözyaşı bitişik mi ayrı mı? Bu sorunun dilbilgisel bir yanı var elbette, ama asıl mesele, gözle duygunun ne kadar iç içe geçtiği, bireyle sistemin birbirinden ayrılıp ayrılamayacağıdır.
Bu yazıda gözyaşını, bir siyasal metafor olarak ele alalım: bir iktidar göstergesi mi, bir direniş biçimi mi, yoksa toplumsal bir kabullenmenin sembolü mü?
1. İktidarın Gözyaşları: Güç ve Zayıflığın Kesiştiği Nokta
Siyaset biliminin temel kavramlarından biri olan iktidar, duygusuzlukla, rasyonellikle ve kontrolle ilişkilendirilir. Fakat tarih bize gösterir ki, hiçbir iktidar yapısı duygulardan tamamen arınmış değildir.
Liderlerin gözyaşları, çoğu zaman stratejik bir jesttir. Bir politikacının kamu önünde ağlaması, bir zaaf göstergesi değil, toplumsal empatiyi manipüle etmenin bir aracıdır. Bu anlamda, “gözyaşı bitişik”tir — yani duygu ile strateji ayrılmaz biçimde birbirine bağlanmıştır.
Erkek egemen siyaset kültüründe, ağlamak uzun süre zayıflıkla eş tutuldu. Oysa günümüz politikası, bu normu kırmaya başladı. Liderin gözyaşı artık güçsüzlüğü değil, insani yakınlığı temsil eder hale geldi. Ancak bu da kendi içinde bir iktidar aracıdır; çünkü duygular bile yönetilmeye, planlanmaya, PR stratejilerinin içine alınmaya başlamıştır.
2. Kurumlar ve Soğukkanlılık: Devletin Ağlamayan Yüzü
Devlet dediğimiz şey, bir anlamda “gözsüz bir gözyaşı”dır. Duyguları değil, prosedürleri vardır. Bürokrasi, hisleri düzenlemenin en katı biçimidir. Bir vatandaş acı çekerken, bir kurumun buna yanıtı çoğu zaman bir dilekçe, bir numara, bir işlem sırasıdır.
Kurumların duygusuzluğu, aslında modern devletin gücünün kaynağıdır. Weber’in “rasyonel otorite” tanımı burada yankılanır: duygulardan arınmış, mekanik bir düzenin devamlılığı. Fakat bu sistem, bireylerin gözyaşlarını görünmez kılar. Belki de bu nedenle, gözyaşı ayrı olmalıdır — çünkü birey, kendi duygusal gerçekliğini devletin soğuk yapısından ayırarak var olabilir.
3. İdeoloji ve Gözyaşının Estetiği
Her ideoloji, gözyaşına kendi anlamını yükler. Milliyetçilikte gözyaşı, şehitlik ve fedakârlığın sembolüdür; sosyalizmde dayanışmanın; liberalizmde bireysel özgürlüğün kaybının. Duyguların politikleşmesi, ideolojilerin kitlelerle bağ kurma aracıdır.
Toplumun hangi olaylarda ağlayacağına, hangi acılara kayıtsız kalacağına ideoloji karar verir. Böylece gözyaşı, sadece bireysel bir tepki değil, toplumsal bir norm haline gelir. Siyaset biliminde bu, “duygusal rejim” olarak adlandırılır. Bir ulusun gözyaşlarının nerede döküleceği, onun kimliğini belirler.
Bu bağlamda provokatif bir soru soralım: Devlet ağladığında kim teselli eder?
Belki de yanıt, ideolojilerin değil, halkın sessiz direncindedir. Gözyaşını kimseye göstermeden ağlayan vatandaş, en derin politik eylemi gerçekleştirir: duygularını kendi mülkiyetine almak.
4. Cinsiyet, Duygu ve Katılım: Gözyaşının Toplumsal Cinsiyeti
Siyaset yalnızca meclis salonlarında değil, duyguların paylaşımında da yapılır. Erkekler, tarih boyunca gücü ve stratejiyi temsil ederken; kadınlar, katılım ve toplumsal dayanışma alanlarında var olmuştur.
Erkeklerin gözyaşları genellikle stratejik, kadınlarınki ise samimi olarak algılanır. Oysa bu ayrımın kendisi bile ideolojiktir. Kadınların duygusal ifadesi, demokratik bir katılım biçimi olarak görülebilir: Çünkü duygularını bastırmadan toplumsal meselelerde yer almak, otoriteye meydan okumanın en doğal halidir.
Kadınlar, “ağlamak zayıflıktır” mitini kırarak, gözyaşını politik bir silaha dönüştürür.
Bu yüzden, kadınların gözyaşları hem bireyseldir hem kolektif; hem ayrı hem bitişiktir.
“Gözyaşı bitişik mi ayrı mı?”
Dilbilgisel olarak belki bitişiktir, ama siyaset bilimi açısından cevap çok daha karmaşıktır. Bazen duygular, iktidarın parçası olur — gözyaşı bitişiktir. Bazen birey, devlete karşı kendi sesini korumak için duygularını ayırır — gözyaşı ayrıdır.
Bu yazı, bir kelimenin yazımından öte, bir toplumun kendine nasıl baktığını sorguluyor.
Belki de asıl soru şudur: Biz hangi gözyaşlarının ardında duruyoruz ve hangilerini görmezden geliyoruz?
Cevap, iktidarın soğuk yüzüyle, insanın sıcak kalbi arasındaki o ince çizgide saklı.